de dodelijke verstrengeling tussen psychiater en patiënt

In 1946 wordt aan de Amerikaanse psychiater Douglas Kelley (1912 – 1958) gevraagd zorg te dragen voor de geestelijke gesteldheid van 22 prominenten van het naziregime die in de gevangenis van Neurenberg gevangen zitten na hun ter dood veroordeling. Onder hen bevindt zich Hermann Göring, (1893 – 1946), opperbevelhebber van de Luftwaffe en aangewezen opvolger van Adolf Hitler.

Kelley is enthousiast want wil ontdekken of deze nazimisdadigers geestelijk gestoord zijn of gewoon mensen zijn zoals u en ik. Vijf maanden lang zal hij zeer intensief deze gevangenen onderzoeken, waarbij hij zijn stokpaardje – de Rorschachtest – inzet om het bewijs van zijn these te kunnen onderbouwen. Tot grote verwondering van Kelly komt uit deze test naar voren dat Göring een introverte en niet, zoals men zou verwachten, een extraverte persoonlijkheid zou zijn. Göring zou bovendien, volgens Kelley, egocentrisch en narcistisch zijn. Maar verder benadrukt hij dat er met Göring qua persoonlijkheidsstoornis niets aan de hand is.

Hoewel als de nazi-gevangenen op een dag een film moeten bijwonen die is gemaakt door Britse en Amerikaanse soldaten waarop te zien is hoe het eraan toe gaat in de concentratiekampen, ziet Kelly met eigen ogen hoe Göring en zijn medegevangenen totaal onverschillig reageren bij het zien van de afschuwelijke beelden. Maar hij negeert dit signaal.

Tussen de jonge psychiater Kelly en de rijksmaarschalk Göring ontstaat een warme band, en ze steken elkaars waardering niet onder stoelen of banken. Kelly is vol bewondering voor Göring en waardeert zijn intelligentie; Göring vindt deze jonge ambitieuze Kelly een uitdaging.

Maar dan gebeurt er iets wat Kelly niet had voorzien…. of toch….? Een paar uur voor zijn doodvonnis – door ophanging – zou worden uitgevoerd pleegt Göring zelfmoord. Ondanks dat de gevangenen extreem beveiligd worden, want elke deur van de gevangene wordt dag en nacht bewaakt, lukt het Göring toch om een einde aan zijn leven te maken want wil – ‘waardig’ – sterven, en beschouwde ophanging voor gewone misdadigers. Hij gebruikt daartoe het dodelijk middel cyanide.

Kelley bevindt zich dan in Amerika, en geniet volop van zijn succes. Hij is een t.v.-persoonlijkheid en wordt gevraagd voor conferenties, en interviews voor kranten en tijdschriften. Maar… de buitenkant liegt – net als bij zijn grote voorbeeld Göring. Want Kelley wordt steeds meer meglomaan en terroriseert zijn vrouw en zijn 3 kinderen, met name zijn zoon die net als hij ook Douglas heet.

Het is zondagmiddag nieuwjaarsdag 1958 als Kelley en zijn vrouw tijdens het voorbereiden van de maaltijd in een woordenwisseling geraken – zoals dat schering en inslag is in het gezin Kelly. Kelley stormt woedend naar boven terwijl hij zijn vrouw en zijn kinderen toeschreeuwt – ‘ik ga nu deze capsule cyanide innemen en zal binnen 30 seconden dood zijn.’

Zo gezegd zo gedaan. Psychiater Douglas Kelly – 45 jaar oud – maakt een einde aan zijn leven met hetzelfde gifmiddel – cyanide – 10 jaar na de suïcide van Hermann Göring. Waarom heeft de therapeut Kelly hetzelfde vergif genomen – dat overigens niet gebruikelijk is als men zelfmoord pleegt – als zijn patiënt Rijksmaarschalk Göring, is de vraag die zich onherroepelijk opdringt? Want als psychiater had hij zonder grote problemen gewoon een ander middel kunnen nemen, en hij beschikte zelfs ook – zoals in Amerika gebruikelijk is – over een en zelfs meerdere pistolen in zijn huis. Of is hier sprake van een dermate identificatie met Göring dat Kelley zelf Göring is geworden? Een these die zijn zoon Douglas later zou onderschrijven.